Atipik otizm, klasik otizm tanı ölçütlerinin tümünü karşılamayan ancak sosyal iletişim, davranış ve duyusal işleme alanlarında farklılıklar sergileyen bir nörogelişimsel durumdur. Rehber Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi olarak, atipik otizmli çocuklarda en sık gözlemlenen belirtileri ve erken fark etme kriterlerini aşağıda detaylandırıyoruz.

1. Sosyal İletişim ve Etkileşim Farklılıkları

• Göz Teması ve Jest-Mimik Kullanımı: Atipik otizmli çocuklar, karşısındakine uzun süre göz teması kurmaktan kaçınabilir veya jest-mimikleri sınırlı kullanabilir. Bu durum, Dil Konuşma Terapisi oturumlarında suni sosyal hikâyelerle desteklenir.
• Karşılıklı Konuşma Akışı: Soru-cevap tarzı basit sohbetleri başlatmakta veya sürdürmekte güçlük yaşayabilir. Konuşma sırasında ani konu değiştirmeler görülebilir. Bu alandaki müdahalelerde, Dil Konuşma Güçlüğü odaklı egzersizler uygulanır.
• Empati ve Duygusal Paylaşım: Yaşıtlarının duygularını anlamak ve uygun şekilde tepki vermekte zorluk çekebilir. Grup çalışmalarıyla sosyal beceri eğitimi entegrasyonu önerilir.

2. Tekrarlayıcı ve Sınırlı İlgi Alanları

• Rutin Bağımlılığı: Günlük rutinlerindeki hafif değişiklikler bile kaygı veya huzursuzluk yaratabilir. Rutin dışı durumlara tolerans artırma stratejileri, davranış yönetimi teknikleriyle desteklenir.
• Tekrarlayıcı Hareketler: El çırpma, sallanma veya nesnelere takıntılı yaklaşım davranışları sıklıkla görülür. Bu tekrarlayıcı kalıplar, Yaygın Gelişimsel Bozukluk kapsamındaki diğer belirtilerle birlikte değerlendirildiğinde anlam kazanır.
• Yoğun İlgi Alanları: Bir veya birkaç konuya aşırı odaklanma ve detaycı tutum, okul öncesi dönemde öğrenme materyallerinin seçilmesinde rehberlik gerektirir.

3. Dil ve Konuşma Özellikleri

• Geç Gelişen Sözcükler: Atipik otizmli çocuklarda bazen kelime haznesi yaşıtlarına göre daha geç gelişirken, bazıları erken dönemde ileri düzey sözcük kullanabilir. Bu dalgalanmalar, Akademik Eğitim Desteği programlarında dikkate alınır.
• Tekrarlayıcı Konuşma: Kısa cümleleri, ezberlenmiş ifadeleri veya başkalarının sözlerini tekrarlama (ekolali) gözlenebilir. Dil Konuşma Terapisi seanslarında pragmatik dil kullanımı ve kelime seçimi çalışmaları yapılır.
• Ses Tonlama ve Vurgu: Monoton konuşma veya vurgu hataları, iletişim etkinliğini düşürebilir. Bu konuda, iş birliği içinde yürütülen İşitme Eğitimi çalışmaları büyük önem taşır.

4. Duyusal İşleme ve Motor Beceriler

• Duyusal Aşırı/Tepkisellik: Yüksek seslere, parlak ışığa veya bazı dokulara karşı aşırı hassasiyet yaygındır. Duyu bütünleme yaklaşımlarıyla, Fizyoterapi ve ergoterapi iş birliğiyle duyusal duvar egzersizleri planlanır.
• Motor Koordinasyon: İnce ve kaba motor becerilerde dengesizlik olabilir; toplama, kesme, düğme ilikleme gibi aktivitelerde zorluk yaşanır. Bu durumda, kişiye özel Fizyoterapi programları devreye alınır.

5. Öğrenme ve Akademik Profili

• Dikkat ve Odaklanma: Uzun süre tek bir etkinliğe odaklanma güçlüğü yaşanabilir. Bu bulgu, Özel Öğrenme Güçlüğü veya Disleksi riskine karşı ayrıntılı tarama yapılmasını gerektirir.
• Akademik Beceriler: Bazı alanlarda ileri performans gösterirken, başka bir alanda (okuma-yazma, sayısal kavramlar) gerilik görülebilir. Bireysel Akademik Eğitim Desteği planları, bu farklılıkları dengelemeyi hedefler.

6. Eşlik Eden Konuşma Bozuklukları

• Kekemelik: Atipik otizmli çocuklarda bazen akıcılık bozuklukları (kekemelik) eşlik eder. Bu durumda, Dil Konuşma Terapisi ile birlikte akıcılık odaklı programlar geliştirilir.
• İşitme Kaybı: İşitme ile ilgili problemler, dil gelişimini olumsuz etkileyebilir. Tüm çocuklarda, erken tanı için İşitme Eğitimi kapsamında odyolojik tarama önerilir.

Rehber Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi, atipik otizm belirtilerini erken dönemde tespit ederek, kapsamlı ve disiplinler arası müdahale planları hazırlar. Uzman ekibimiz, çocuğunuzun ihtiyaçlarına uygun Akademik Eğitim Desteği, Dil Konuşma Terapisi, İşitme Eğitimi, Fizyoterapi ve diğer hizmetlerle tam destek sunar.