Atipik otizmli çocuklarda konuşma becerileri, sosyal iletişim ve dil gelişimi alanlarında benzersiz profiller gösterir. Kimi çocuklar erken dönemde sözcük dağarcığı kazanırken, kimi çocuklarda Dil Konuşma Güçlüğü öne çıkar. Bu makalede, Rehber Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi’nde izlediğimiz adımları, değerlendirme süreçlerini ve en etkin müdahale yöntemlerini ele alıyoruz.

1. Atipik Otizmde Konuşma Özellikleri

• Gecikmiş Başlangıç veya “kelime patlaması” dönemleri: Bazı çocuklar iki yaşına dek minimal konuşma sergiler, sonra hızla ilerleme kaydeder.
• Pragmatik Dil Zorlukları: Hikâye anlatma, karşılıklı sohbeti sürdürme ve duyguları ifade etmede güçlük görülür.
• Ekolali: Başkalarının sözlerini tekrar etme eğilimi (“top oynuyor” kalıbını farklı bağlamlarda kullanmak) sık rastlanır.
• Monoton Tonlama ve vurgu eksiklikleri: Sözcükler arasında duygu vurgusu azdır, bu durum sosyal iletişimi zorlaştırır.

Bu belirtiler, Yaygın Gelişimsel Bozukluk spektrumu içinde değerlendirildiğinde, Otizm tanısının daha doğru konmasına yardımcı olur.

2. Değerlendirme Süreci

Atipik otizmde konuşma değerlendirmesi, multidisipliner bir yaklaşımla yürütülür:

1. Dil Konuşma Terapisi Uzman Değerlendirmesi: Ses üretimi, artikülasyon ve pragmatik dil becerileri incelenir.
2. İşitme Eğitimi ve Odyolojik Tarama: Gizli İşitme Kaybı riskini ekarte etmek için işitme fonksiyon testi yapılır.
3. Zihinsel Gelişim Ölçekleri: Bilişsel profil ve dikkat süreleri, Akademik Eğitim Desteği planlaması için ölçülür.
4. Akademik ve Pedagojik Testler: Erken Disleksi veya Özel Öğrenme Güçlüğü riskine karşı okuma‑yazma hazırlık taraması uygulanır.
5. Motor ve Duyusal Değerlendirme: İnce motor becerilerdeki aksaklıklar için Fizyoterapi önerileri oluşturulur.

3. Müdahale ve Terapi Yaklaşımları

Atipik otizmde konuşma güçlüklerini gidermek için birden çok yöntem eş zamanlı uygulanır:

• Bireysel Dil Konuşma Terapisi:
  • Artikülasyon egzersizleriyle ses üretimi ve telaffuz düzeltilir.
  • Pragmatik dil becerilerini geliştiren rol‑play çalışmaları.
  • Kekemelik veya akıcılık bozuklukları için akıcılık artırıcı teknikler.
• Grupla Sosyal Beceri Atölyeleri:
  • Karşılıklı konuşma pratiği, empati oyunları ve sıra‑bekleme aktiviteleri.
  • Rutin dışı senaryolara adapte olma stratejileri.
• Destekleyici Eğitim Programları:
  • Akademik Eğitim Desteği ile okul öncesi ve ilkokula uyum çalışmaları.
  • “Kelime avı” ve kavram haritaları aracılığıyla sözcük dağarcığının zenginleştirilmesi.
• Duyusal Bütünleme ve Motor Planlama:
  • Fizyoterapi seanslarıyla denge ve koordinasyon güçlendirilir.
  • Duyu bütünleme aktiviteleri, ses ve dokunmaya karşı toleransı artırır.

4. Aile Eğitimi ve İş Birliği

Ailelerin günlük hayatta uygulayabileceği basit egzersizler ve iletişim stratejileri şunlardır:

• İkili oyunlarda “söz isteme” ve “söz hakkı paylaşma” kuralı koymak, Dil Konuşma Terapisi uygulamalarını evde sürdürmek.
• Hikâye tamamlama ve soru‑cevap oyunlarıyla pragmatik dili desteklemek, böylece Yaygın Gelişimsel Bozukluk cerahati azaltmak.
• Okul öncesi basit okuma‑yazma alıştırmalarıyla Özel Öğrenme Güçlüğü riskini düşürmek.

5. Beklenen Kazanımlar ve İzleme

Düzenli terapi ve eğitimle şu gelişmeler hedeflenir:

• Karşılıklı konuşma akışında belirgin iyileşme ve Otizm belirtilerinin hafiflemesi.
• Disleksi ve Kekemelik gibi eşlik eden durumların erken müdahale ile kontrol altına alınması.
• Okul öncesi dönemde bağımsız cümle kurma ve duygu paylaşımında artış.
• İşitme Eğitimi ile işitme fonksiyonlarının korunması ve duyu bütünleme adaptasyonu.

Rehber Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi, atipik otizmde konuşma güçlüklerini en etkin yöntemlerle ele alır ve her çocuğa bireysel programlar sunar. Uzman kadromuz, hem klinik hem de ev ortamında sürdürülen çalışmalarla gelişim sürecini yakından takip eder.